Kadınlar toplantılarda neden daha az soru soruyor?





Yıllardır onlarca radyo yayını yapıyorum, dinleyiciler önünde canlı paneller yönetiyorum. Bunların sonunda izleyicilerden soru alma vakti geldiğinde erkeklerin hep kadınlardan daha önce ve daha fazla el kaldırdığına tanık oldum.

Kadınların daha az soracak sorusu olması da mümkün. Ama çoğu kez, toplantı bitimi ayak üstü sohbetlerde kadın izleyicilerden sorular geliyordu ve bunların hepsi de çok iyi sorulardı.

Bu konuya dair araştırmalara baktığımda çoğu, halka açık etkinliklerden ziyade akademik konferanslardaki izleyicileri gözlemleyerek yapılmıştı, ancak yine de öğreticiydi. Veriler buralarda da durumun aynı olduğunu gösteriyor.

Örneğin, Berkeley'deki California Üniversitesi'nden Shoshana Jarvis'in 2022'de yayınlanan bir çalışmasında, biyologlardan astrofizikçilere ve ekonomistlere kadar herkesin katıldığı bir konferansta kimlerin soru sorduğu gözlemlendi.

• 

Bu, soru sormak istediğinizde yerinizden kalkmanız ve herkes sizi izlerken bir mikrofonun önünde sıraya girmeniz gereken konferanslardan biriydi. Delegelerin %63'ü erkekti, dolayısıyla soruların %63'ünün erkeklerden gelmesini bekleyebilirsiniz, ancak aslında soruların %78'ini erkekler sordu.

Aynı durum, şu anda University College London'da görev yapan Alecia Carter tarafından yürütülen bir çalışmada 10 ülkede 250 akademik bölüm semineri gözlemlendiğinde de ortaya çıktı. Carter, kadın-erkek oranlarının ortalama olarak eşit olmasına rağmen kadınların soru sorma olasılığının erkeklerden iki buçuk kat daha az olduğunu tespit etti.

Peki bazı kadınları soru sormaktan alıkoyan ne?



Endişeler


Görünüşe göre sorulacak bir soru olmaması değil. Alecia Carter 20 ülkeden 600 akademisyenin anket yanıtlarını inceledi. Hem erkeklerin hem de kadınların, akıllarında bir soru olsa bile bazen sormak istemediklerini söylemeleri ilginçti.

Ancak kadınların çoğu, soru sormak için cesaretlerini toplayamadıklarını, bağlamı yanlış anladıklarından endişe ettiklerini, konuşmacının çok seçkin ya da göz korkutucu olduğunu ya da kendilerinin iyi bir soru soracak kadar zeki olmadıklarını düşündükleri için geri durduklarını söylüyordu.

Hiç kimse bir soru sorduğunda, yüzlerce kişinin önünde konuyu kaçırdığının söylenmesini istemez. Ancak bu çalışma, bu olasılığın kadınları daha fazla caydırdığını gösteriyor.

ABD'de Jarvis, kadınların soru sorma konusunda çok endişeli hissettiklerini, erkeklerin ise soru sormadıklarında bunun başkalarına alan açmak için olduğunu söylediklerini tespit etti. Bu da bazı erkeklerin soru-cevap bölümüne hakim olmamak için aktif adımlar attığını gösteriyor.

Kadınlara kıyasla iki kat daha fazla erkek, bir hata tespit ettikleri için soru sorduklarını belirtiyordu. Bunlar akademik etkinlikler olduğundan, konuşmacıların eleştirilere yanıt vermesi sürecin bir parçası sayılıyor.

Araştırmalar ayrıca kadın ve erkeklerin sordukları soruların niteliğini de inceledi. Bazen erkeklerin daha uzun sorular sormaya ya da bir seferde birden fazla soru sormaya daha yatkın oldukları belirlendi. Ancak başka bir çalışmada bu bakımdan cinsiyete bağlı farklılıklar tespit edilmedi.

Yani araştırmalarda belirgin tek gerçek fark, ilk etapta kimin soru sormaya gönüllü olduğuyla ilgili.

Zaten herkesin soru sorması için zaman olmadığından, bazı kişilerin gönüllü olmamasının önemi olmadığı iddia edilebilir. Sorun şu ki, eğer izleyicilerin yarısı bu bakımdan isteksizse, o zaman çok daha çeşitli ve ilginç sorular alma ihtimali azalabilir. Yeterince temsil edilmeyen veya marjinalize edilmiş diğer grupların da soru sormaktan çekinip çekinmediklerine bakmak ilginç olabilir.

Bir iş ortamında, soru sormak fark edilmenizi sağlayabilir ve en iyi işleri almak istiyorsanız, görünürlük önemlidir. Fransa'daki bir konferansta yapılan bir çalışmada, Fransa'da Pasteur Enstitüsü'nden araştırmacı Junhanlu Zhang, insanların seri soru soranların isimlerini hatırlama olasılıklarının daha yüksek olduğunu gördü. Elbette bu, isimlerinin mutlaka olumlu hatırlandığı anlamına gelmiyor. Belki de sürekli soru soran sinir bozucu kişi olarak hatırlanıyorlardı!

Genel olarak daha az sayıda kadının soru sormasıyla ilgili bir diğer sorun da, akademik kariyerlerinin başındaki kadınların, örnek alacakları daha az sayıda görünür rol modele sahip olması.